Stridsvagn 103 - Kereta Kebal Tanpa Turet

1. Pasti ramai yang tidak pernah melihat atau sedar tentang kewujudan kereta kebal tanpa turet. Turet adalah satu bentuk seakan-akan kubah yang menempatkan meriam, sistem optik, krew dan juga semboyan (komunikasi). Pada kali ini saya akan menulis mengenai kereta kebal tanpa turet.

Strv 103 (S Tank)

2. Kereta kebal yang dimaksudkan adalah Stridsvagn 103 (Strv 103) atau lebih dikenali sebagai S Tank. Kereta kebal ini dibangunkan oleh Sweden pada tahun 1950-an semasa Perang Dingin sedang memuncak. Pembangunan S Tank ini bermula daripada kontrak yang ditawarkan untuk menggantikan kereta kebal Centurions milik tentera darat Sweden. Beberapa syarikat telah mendapat rekabentuk kereta kebal dengan kod KRV yang mana ia bakal dilengkapi dengan meriam 155mm smoothbore tetapi ia akan meningkatkan kos pengeluaran. Berikutan itu, pihak tentera darat Sweden berhasrat untuk mendapatkan kereta kebal dari Amerika Syarikat, Britain atau Jerman.

3. Pada tahun 1956, Sven Berge telah mencadangkan Alternativ S iaitu satu alternatif untuk menghasilkan kereta kebal secara domestik (S bermaksud Sweden). Berdasarkan pemerhatian dan pengalaman di medan tempur, kereta kebal yang tinggi mempunyai kadar kemusnahan yang tinggi kerana ketinggian tersebut ia amat mudah untuk dikesan. Sehubungan itu, Sven Berge mencadangkan agar rekabentuk kereta kebal yang baru perlu mempunyai ketinggian yang minima (rendah) bagi menyukarkan dikesan oleh musuh dan ini akan memerlukan turet dibuang dan senjata utama (meriam) dipasang terus pada badan kereta kebal. 

4. Disebabkan oleh ketiadaan turet, ia dapat mengurangkan berat S Tank dan lebih banyak perlindungan boleh ditambah kepada badannya dengan menambah ketebalan perisainya. Ia juga mengurangkan kadar untuk dikesan oleh musuh, boleh diaturgerakan dalam kedudukan hull down (kedudukan badan kereta kebal yang terlindung dan hanya turet sahaja yang terdedah untuk menembak) sama ada berlindung dalam kubu yang digali atau di sebalik permatang di kawasan bukit.

Gambar atas menunjukan posisi turret down,
manakala gambar dibawah adalah kedudukan hull down.

5. Kerana ketiadaan turet, cara untuk menembak secara dongakan atau sisi (ke kiri atau kanan) adalah berlainan berbanding kereta kebal biasa. Bagi menembak secara dongakan, S Tank akan menggunakan sistem suspensinya yang boleh di dongak atau diturunkan manakala apabila ingin menembak sisi ia akan mengerakan badan kereta kebal sama ada ke kiri atau kekanan. Walau pun mempunyai kelebihan daripada segi perlindungan dan sukar untuk dikesan, kelemahan utama S Tank adalah ia tidak dapat menembak semasa bergerak kerana meriamnya akan bergerak mengikut pergerakan badannya. S Tank menggunakan sistem isian semula secara automatik (auto loader) dan ini dapat menjimatkan ruang kerana tidak memerlukan krew pengisi. Krew bagi S Tank terdiri daripada penembak/pemandu, komander dan jururadio/pemandu belakang. Komander dan penembak akan berkongsi kawalan tembakkan dan juga sistem optik yang mana ia boleh digunakan oleh salah seorang mereka. Bagi pemandu belakang ia mempunyai sistem pemanduan yang lengkap bagi membolehkannya bergerak ke belakang tanpa perlu memusingkan badan S Tank. Ini adalah penting semasa ia berundur dimana ia akan mengekalkan meriam sentiasa menghadap ke arah musuh bagi terus memberikan tembakan dengan kelajuan yang sama sepertimana semasa bergerak ke hadapan. Selain itu ia juga mengelakan bahagian belakangnya menjadi sasaran ini kerana bahagian belakang kereta kebal merupakan kelemahanya kerana ia mempunyai lapisan armor yang nipis.

6. S Tank dikeluarkan oleh Bofors AB dan pengeluaran bermula dari tahun 1967 sehingga 1971 dengan jumlah pengeluaran sebanyak 290 buah. S Tank mempunyai 4 versi iaitu S 103, S 103 B, S 103 C dan S 103 D. Berat S Tank adalah 40 tan dengan ketinggian 2.14 m dan panjang 3.60 m bagi S 103 B dan 3.80 m bagi S 103 C. Ia mempunyai 1 laras meriam jenis 105 mm L/62 dengan 50 butir peluru. ia juga mempunyai senjata sekunder  dengan 2 x 7.62 mm machine gun yang terpasang pada badan dan 1 x 7.62 mm machine gun bagi tugasan anti pesawat. Ia mempunyai dua jenis enjin iaitu bagi pergerakan dan mensasarkan sasaran ia akan menggunakan enjin Roll Royce K60 240 kuasa kuda manakala untuk bergerak pada kelajuan tinggi ia akan menggunakan enjin turbin Boeing 502 300 kuasa kuda. S Tank adalah kereta kebal pertama yang menggunakan enjin turbin sebelum M 1 Abrams atau T-80. S Tank juga mempunyai keupayaan untuk berenang dimana ia akan digerakan oleh tracknya dan skrin akan dinaikan sebelum berenang. Ia mempunyai kelajuan 50 km/j dan kelajuan di dalam air  6 km/j  

7. Walaupun mempunyai ciri-ciri yang hebat, ia tidak pernah terlibat dalam aman-mana pertempuran dan ia juga telah dikeluarkan daripada perkhidmatan tentera darat Sweden pada tahun 1990-an dan telah digantikan dengan kereta kebal Leopard 2 buatan Jerman. Bagi penerangan lanjut boleh menonton video yang saya sertakan.